De vulkaankegel werd 108 miljoen jaar geleden gevormd toen magma door de Devoon zandsteenlagen drong en onder het aardoppervlak stolde. Deze ader of opening van harde basalt beschermde het omringende zandsteen tegen erosie, waardoor de kegelvorm van de Neuerburger Kopf ontstond, die vandaag de dag nog steeds duidelijk herkenbaar is. De Neuerburger Kopf en de naburige Lüxeberg zijn de oudste vulkanische verschijnselen in de Eifel en dateren uit het Krijt.

De Neuerburger Kopf heette vroeger Merkuriusberg (Mercurius, Romeinse god van de handel). De vroegere naam wordt verklaard door de Romeinse handels- en militaire wegen die hierlangs kruisten. De huidige naam verwijst naar een kasteel. Aartsbisschop Albero (1131-1152) liet een "novum castrum" (= nieuw kasteel) bouwen, dat in 1168 werd voltooid door aartsbisschop Hillin en uitgebreid door aartsbisschop Hendrik II (1260-1286). Het kasteel werd voornamelijk gebruikt om douanerechten te innen op de naburige handelsroute en was een van de zeven kastelen van het keurvorstendom Trier, samen met Manderscheid, Arras, Saarburg, Grimburg, Welschbillig en Ehrenbreitstein. De laatste inwoners van het door de pest geteisterde en daarom verlaten dorp Hatzdorf vestigden zich onder de bescherming van het kasteel en stichtten het dorp Neuerburg. Naar alle waarschijnlijkheid werd kasteel Neuerburg in 1689 verwoest door de Franse maarschalk François de Créquy, die ook Wittlich liet verwoesten vanaf de Mont Royal. Vandaag de dag zijn er nog maar een paar overblijfselen van de muren te vinden.